De balans van Agnes

De balans van Agnes was behoorlijk bijzonder voor zo’n jong en ‘ongebruikt’ lijf. De foto boven deze blog is van haar gemaakt toen ze al een tijdje bij mij in training stond. Helaas heb ik geen foto’s van haar vanaf het eerste moment, maar op bovenstaande foto is nog wel veel te zien van de scheefheden in haar lijf. Je zou denken dat een jong paard dat nog niet is belast niet compenseert want hij heeft daar immers geen reden voor gehad. Maar bij Agnes was dat zeker niet het geval!

Als je goed naar de foto kijkt zijn er een aantal dingen die opvallen (het is niet de meest ideale foto omdat ze er niet helemaal recht opstaat, maar gaande weg in deze blog zal ik jullie alles vertellen en ‘de hoe en het waarom’ ervan uitleggen). Wat op de foto vooral heel erg opvalt, is de deuk voor en na haar schoft. Je kunt zien dat de rug en de schoft te veel zakken waardoor er onevenredig veel gewicht op de voorhand komt en waardoor de achterhand achterblijft. De oorzaak hiervan is dat het hele CTO gebied (de overgang van hals naar borstwervels) behoorlijk verstrakt zit. Dit is een complex gebied tussen de schouderbladen waar veel spieren lopen waarmee de hals en het hoofd aan de romp worden verbonden. Wanneer dit gebied behoorlijk verstrakt zit, is het paard niet meer instaat om de rug en de schoft goed te liften wat weer een negatief effect heeft op de structuren achterin in het lijf.

Wanneer de rug te laag blijft, geeft dat veel spanning via de grote rugspieren naar het bekken; ook worden de buikspieren niet geactiveerd en is er geen plek voor de achterbenen om naar voren te treden. Deze blijven in de beweging dus te veel en te ver achter het lijf, enerzijds omdat het bekken te veel kantelt en ze dus niet naar voren kunnen zwaaien, anderzijds omdat er daarvoor geen ruimte is voor de achterbenen. Daar komt nog bij dat wanneer er veel druk op de voorhand ligt, de voorbenen trager verplaatsen; dus al zouden de achterbenen ondanks de restricties toch naar voren zwaaien, dan is daar geen plek om te landen omdat de voorbenen niet op tijd weg zijn. Dit komt wel eens voor bij paarden die zich voor ‘aantikken’ waardoor ze snel last hebben van hoefbalvertrappingen.

Het is wat lastig te zien op de foto, maar ook bij Agnes was er een flinke blokkade in het bekkengebied. Niet alleen stond haar bekken onder een veel te scherpe hoek gekanteld, ook waren de linker en rechter bekkenhelft behoorlijk afwijkend. Een kant stond veel hoger dan de andere, en een kant stond veel verder naar voren gedraaid dan het andere. Door deze scheve stand droeg ze haar staart ook helemaal naar een kant. Als we verder kijken op de foto zien we dat ze behoorlijke onderhalsbespiering heeft, maar dat bovenhalsbespiering vrijwel ontbreekt. Daarnaast zien we dat haar voorbenen een beetje gebogen naar voren staan en dat ze door teveel druk op de voorhand platte voeten en ‘lange tenen’ ontwikkelt.

Naast de afwijkingen die we op de foto zien, had ze er nog een aantal die we nu niet goed kunnen zien. Haar beide voorbenen hebben niet alleen een afwijkende stand naar voren toe, maar ook nog eens een rotatie waarbij haar voorknieën iets naar binnen draaien en haar kogels en hoeven weer naar buiten draaien (van vooraf gezien). Ook in haar hoofd zat een flinke rotatie: haar rechter oogkas en rechter neusgat stonden +/- 3 centimeter hoger dan haar linker oogkas en neusgat. Haar rechter oogkas stond ten opzichte van haar schedel veel verder naar achter gedraaid dan het linker en als je haar van voren aankeek, dan leek het alsof haar neus van links naar rechts een beetje roteerde.

Eigenlijk heeft elk jong paard waar je mee begint wel een aantal blokkades en wat scheefheden. Deze ontstaan vanuit de natuurlijke scheefheid van het paard of als ze een keer een ongelukje hebben in de wei. De blokkades van Agnes waren wel behoorlijk extreem en het was danook een flinke zoektocht naar wat natuurlijke scheefheid was, wat een aangeboren ‘afwijking’ en wat was ontstaan door trauma. Alle drie de genoemde oorzaken waren aanwezig, alleen was het wel behoorlijk uitpuzzelen welke scheefheid, waardoor was ontstaan en welke we dus moesten behandelen om door te kunnen en welke niet. Wanneer een paard aangeboren afwijkingen heeft, dan behandel je deze vaak niet omdat wanneer je deze punten recht gaat maken voor het oog, je juist meer druk in het lichaam creëert dan wanneer je deze recht laat voor het lijf (en dus scheef laat zijn voor het oog).

Een mooi voorbeeld hiervan zijn de voorbenen van Agnes. De eerdergenoemde scheefstanden kunnen ontstaan vanuit een CTO blokkade wanneer de schouderbladen niet genoeg bewegingsruimte hebben waardoor er  compensaties kunnen ontstaan in de onderbenen. Dat was dus ook mijn eerste gedachte toen ik Agnes zag. Ik dacht, ik ga haar behandelen, los maken en recht maken en dan worden die beentjes wel weer recht. Nadat we dit gedaan hadden, bleek dat niet zo te zijn en hadden we dus te maken met een natuurlijke scheefheid. Als je dan de stand van de voet te recht maakt, creëer je veel druk- en slijtageproblemen in de bovenliggende gewrichten. Ook de scheefheden en rotaties in Agnes haar hoofd bleken uiteindelijk een aangeboren afwijking te zijn en gaven juist meer druk wanneer we hier teveel aan gingen sleutelen.

De CTO blokkade en extreme bekkenstand waren geen aangeboren afwijking, maar waren echt ontstaan vanuit uitwendig letsel. Zoals ik al in een van de eerste blogs schreef, is Agnes opgegroeid in een grote kudde met veel jonge paarden. Ze was een van de kleinere pony’s en een uitglijder in de wei of een stoeipartij kan dus zomaar een oorzaak zijn geweest voor dit letsel. Deze traumablokkades zijn heel belangrijk om te behandelen en los te maken, want je kunt je voorstellen wat er gebeurt met de gewrichten, pezen en banden in de voorkant van haar lijf wanneer daar dag in dag uit te veel druk opstaat. Laat staan wanneer je gaat rijden en het ruitergewicht in combinatie met de zwaartekracht voor nog meer druk en slijtage zorgen. Ook zo’n scheefstand in het bekken geeft veel overbelasting en scheve slijtage dus als we hier niks aan zouden doen dan zou dit in de toekomst echt problemen gaan geven.

Naast de aangeboren afwijkingen en de blokkades ontstaan vanuit trauma had Agnes natuurlijk ook haar natuurlijk scheefheid. Agnes is van nature een rechtsgebogen paard, wat betekent dat haar rechter achterbeen van nature sterker is dan haar linker achterbeen. Hierdoor stuwde ze teveel gewicht op haar linkerschouder. Deze pure scheefheid kon ik pas ontdekken nadat ik alle puzzel stukjes op zijn plek kon leggen. Het was bij Agnes heel erg zoeken naar waardoor wat is dit ontstaan, en heeft het weer effect op die andere compensaties, of is het één een gevolg of juist oorzaak voor het andere? Door goed te blijven kijken hoe ze reageert op de behandelingen (welke effecten heeft het? Wordt het beter? Of wordt het juist slechter?) begin je beetje bij beetje dat lichaam uit te pluizen, en vind je steeds meer antwoorden op de vragen. Totdat je precies weet wat er voor dit lijf nodig is om gezond te worden en te blijven, dat het weer volledig in zijn natuurlijke kracht staat van waaruit het kan opbloeien.

Belangrijk bij dit soort complexe types is dat je in hele kleine stapjes werkt. Bij zulke extreme scheefstanden staan er vaak grote krachten op het lijf, dus ga je hier te veel en te groot in werken dan is dat voor een paard veel te veel om in één keer aan te kunnen. Grote druk en trekkrachten gaan gepaard met veel spanning. Natuurlijk klinkt het goed om te zeggen: wij gaan de blokkade weghalen zodat we de spanning kunnen releasen, maar vergeet niet dat het loslaten van spanning gepaard gaat met pijn! Het gaat in kleine stapjes en pas wanneer het lichaam er weer aan toe is, dan is er een klein beetje ruimte voor het volgende stapje. Maak je deze te groot, dan is het effect te heftig en de pijn te groot waardoor het lichaam juist weer gaat spannen in plaats van ontspannen en ben je weer terug bij af.. of erger…

Daarom is de titel van de vorige blog zo treffend: balans is de sleutel tot succes, want pas wanneer je weet hoe het lijf van je paard in elkaar steekt, waarom het doet wat het doet en wat het écht nodig heeft, dan pas kun je je paard echt helpen! Je kunt je vast wel voorstellen dat wanneer ik bij Agens gewoon was opgestapt, dit op den duur veel problemen had gegeven. Problemen in de vorm van staken door pijngerelateerde klachten of staken omdat ze oefeningen die je wel vraagt niet kan uitvoeren (denk maar eens aan meer verzameling, dat gaat simpelweg niet wanneer je bekken niet de juiste kant op kan kantelen). Problemen met steeds terugkomende blessures en ga zo maar door… en niet te vergeten de paniek die onbalans veroorzaakt in dat vroege stadium van leren werken onder het zadel.

Agnes is een voorbeeld omdat dit gaat over haar traject, maar zoals je je kunt voorstellen: zoveel paarden, zoveel scheefheden.. zoveel vragen.. én zoveel antwoorden! Zadelmak maken is een ontzettend leuk en waardevol traject dat je zo’n gouden inkijkje geeft in de psyche van je paard, maar ook in zijn lichaamsgestel. Wanneer je het goed aanpakt, geeft het je ook een megasterke basis waar je altijd op doorkunt, en waarmee je je paard tot op late leeftijd gezond en pijnvrij kunt houden. Zolang je natuurlijke niet te maken krijgt met externe problemen als een ongeluk of ziekte en dergelijke.

Je ultieme doel is het kunnen berijden van je paard omdat daar sprake is van de meest intense vorm van samenwerking en verbinding. Meer hierover in het blog ‘de verbindende factor’.