Wat je wilt weten over de biomechanica van het paard

Volgens de ‘normale’ standaard is Agnes dus ze eigenlijk al te oud om zadelmak te maken. De redenen dat ik wél voor deze leeftijd heb gekozen, hebben te maken met nieuwe inzichten in de biomechanica, groei en ontwikkeling van het paardenlichaam.

De laatste jaren zijn er vele onderzoeken gedaan naar de groei en ontwikkeling van het paarden lichaam (bijv. d.m.v. autopsies) en is er veel bekend geworden over de verschillende stadia van groei. Vooral wat betreft de duur van de ontwikkeling van het skelet.

Op het moment dat een veulentje wordt geboren, zijn de meeste botstructuren nog zacht/week (zo kan het makkelijker geboren worden). Tijdens de eerste weken ‘sluiten’  de eerste structuren zich al (ze ontwikkelen van kraakbeen naar bot). Denk bijvoorbeeld aan het hoefbeen. Dankzij al deze onderzoeken is nu bekend hoe lang het duurt voordat al deze structuren gesloten zijn. Het is het bijzonder om te zien dat het in een volgorde van beneden naar boven loopt (vanaf de grond gezien). Ook is aangetoond dat de duur van het sluiten van de botstructuren samenhangt met de grootte van het paard. Bijvoorbeeld: een paard van 1,62m is eerder volgroeid dan een paard van 1,82.

De volgorde van het sluiten van de botstructuren van het paard zijn als volgt:

• Als allereerste sluit het Hoefbeen zich, dit gebeurt direct na de geboorte.
• Daarna volgt het Kroonbeen, deze sluit tussen 9 tot 12 maanden.
• Als het paard 13 tot 15 maanden oud is sluiten de kraakbeenstructuren van het kootbeen,
• en rond de 18 maanden het pijpbeen.
• Na het pijpbeen volgen de handwortelbeentjes (ook wel voorknie genoemd), deze beginnen te sluiten op een leeftijd van 18 maanden en zijn pas uitgegroeid op een leeftijd van 2 jaar!
• Vervolgens schuiven we verder door naar boven, naar het spaakbeen, ellepijp, schouderblad, spronggewricht, Tibia (scheenbeen), en het Femur (dijbeen), al deze structuren sluiten zich pas op een leeftijd tussen de 3 en 3,5 jaar.
• Gaan we nog verder omhoog in het paardenlichaam, dan vind je het bekken/de heupen, hier zit wel even een rare spong tussen, deze structuren sluiten zich namelijk weer wat eerder, ergens tussen de 18 maanden en 2 jaar.
• Maar kijk je dan nog weer wat hoger dan kom je bij de wervel kolom (hier hechten het bekken/heupen aanvast) dan zie je dat deze (hoogste (vanaf de grond gezien) structuren pas op een leeftijd van 5 á 5,5 jaar sluiten.

Nu je dit weet, voelt het dan logisch om met (ruiter-)gewicht op een wervelkolom van drie jaar oud paard te gaan zitten? Een wervelkolom die voor een groot deel nog uit kraakbeen bestaat?

Maar is het dan niet zo dat botten zich aanpassen naar de omstandigheden? Dit klopt! Een voorbeeld: Staat een bot onder meer druk (van bijvoorbeeld ruitergewicht) dan zal het harder worden.

Maar als je dan pas begint met zadel mak maken op een leeftijd van 5 á 5,5 jaar ben je dan niet te laat? Zijn de botten dan niet te lang zonder druk geweest waardoor ze te zacht blijven? Het antwoord daarop is: nee. De structuren beginnen met sluiten op een leeftijd van 5 á 5,5 jaar, en ze zijn pas volledig vol groeit op een leeftijd tussen 7 en 8 jaar (afhankelijk van de grootte van het paard).

Maar hoe zit het dan met de theorie dat een paard te oud is om te leren op een leeftijd van vijf? Dan zijn ze toch al te dominant en ben je toch te laat? Tot nu toe heb ik nog nooit mee gemaakt dat een paard (ook al stond hij bovenaan in de rangorde in zijn kudde) zo dominant was op een leeftijd van vijf, dat ik hem niks meer kon leren omdat hij zijn eigen plan trok of gevaarlijk was.

Kijk maar eens bij jezelf: Ben jij uitgeleerd op, laten we zeggen, een leeftijd tussen de 15 en 20 jaar? Of ben je dan juist in staat om heel veel en snel te leren?

Ik maak wel mee dat paarden dominant, agressief of gevaarlijk gedrag vertonen wanneer zij niet begrepen worden, ze niet snappen wat er wordt gevraagd of worden overvraagd, en dit zie ik juist heel veel op jonge leeftijd! Paarden die net een half jaar tot een jaar onder het zadel zijn, altijd braaf zijn geweest en er in 1 keer mee ophouden, zich afsluiten of in het verzet schieten. Vaak wordt er dan gezegd: ‘Je moet hem er ‘even’ door rijden, want hij probeert je uit’. ‘Pak hem aan, hij moet goed weten wie de baas is!’ Maar is dit ook zo? Geeft een paard eigenlijk niet alleen maar aan: dat hij het niet snapt of dat het hem teveel is? Want hoe goed kijken wij naar de mentale ontwikkeling van een paard? Als hij lichamelijk in staat is om ‘aan het werk’ te gaan, betekent dit dan ook dat hij dat mentaal is?

Stel jezelf maar eens voor dat jij op een leeftijd van 6 jaar naar de middelbare school zou moeten, alle dagen tot 4 uur, een half uur heen op de fiets en een half uur terug, en daarnaast alle vakken volgen van aardrijkskunde tot wiskunde en geschiedenis. Zou jij dit aankunnen? En als je niet mocht spreken, hoe zou jij dan aangeven dat je het niet snapt, of dat het je teveel is?

Soms met een iets een andere kijk, meer kennis of kleine aanpassing kan het paardrijden zo ontzettend mooi zijn; voor zowel ruiter als paard! Zo kan een proces om een paard zadelmak te maken ook zo mooi zijn. Vanuit rust, vertrouwen, balans en harmonie, zonder vroegtijdige blessures, verzet of gevaarlijk gedrag.

In het volgende blog in deze serie gaan we helemaal terug naar het begin: waar start je het zadelmak maken?